Pasen
Degenen die soldaten van de tempel zijn, zijn van God.
Pasen
Geschiedenis van Pasen
Samen met Kerst de twee belangrijkste feesten van het Christendom. Met Pasen vieren we dat Jezus is opgestaan uit de dood. Drie dagen nadat hij was gekruisigd op de berg Golgotha.
De week voorafgaand aan Pasen vieren we al het einde van de vastentijd en bereiden we ons voor op de verrijzen is van Jezus van Nazareth.
We beschrijven elke dag van de Goede week, met wat we dan herdenken. We leggen de symboliek uit, maar eerst uitleg over de naam Pasen.
De naam Pasen:
De naam Pasen heeft zijn oorsprong in het joodse Pesach. Met Pesach wordt het einde van de Joodse slavernij in Egypte herdacht en de uittocht uit Egypte
Tijdens het Eerste Concilie van Nicea (325) zijn de data van beide feesten officieel ontkoppeld.
concilie van christelijke bisschoppen die bijeengeroepen waren in Nicea in Bithynië (het hedendaagse İznik in Turkije) door de Romeinse keizer Constantijn I in 325.
De aanloop voor Pasen begint 40 dagen terug met As woensdag. Op het einde van de carnaval, halen we ons As kruisje. Dan trekt Jezus voor 40 dagen zich terug in de woestijn. Al die dagen eet of drinkt hij niet. Dit is onze vasten-tijd. In de woestijn wordt Jezus op de proef gesteld door de Duivel. Daarna gaat Jezus op Palmzondag naar Jeruzalem.
Daarmee begint de Goede week. Tijdens deze week staan het lijden en de dood van Jezus centraal. De week voor Pasen wordt ook wel Stille week, Heilige week, of Lijdens week genoemd. In het Latijns: Hebdomas Sancta of Hebdomas Maior. Deze week zijn de laatste 7 dagen van de vasten tijd.
De week begint dus met Palm zondag, Heilige maandag, Heilige dinsdag, Schortel woensdag, witte donderdag. Goede vrijdag en Stille zaterdag. De laatste 3 dagen; witte donderdag. Goede vrijdag en Stille zaterdag, worden Triduum Sacrum genoemd.
Aansluitend hebben we eerste en tweede Paasdag.
Palm zondag
Ook wel Palm Pasen genoemd.
Intocht van Jezus in Jeruzalem op een ezel. Hij werd met palmtakken verwelkomd als de nieuwe messias. Jezus bezocht de tempel en ging weer terug naar Betanië. Nu wordt voor de eerste keer het Passieverhaal gelezen tijdens de mis. Ook de Matthëus passion wordt gespeeld.
Bij Palmzondag hoort de kleurt rood.
Heilige maandag
Jezus bezocht de Joodse tempel en voerde de tempelreiniging uit, waarbij Hij handelaars uit de tempel joeg en zei: “Er is geschreven: Gods huis moet een huis van gebed zijn. Maar wat hebben jullie ervan gemaakt? Een rovershol!” Daarna sprak Hij elke dag in de tempel. De hogepriesters, de schriftgeleerden en de leiders van het volk wilden Hem uit de weg ruimen.
Heilige dinsdag
Jezus veroordeelde de godsdienstleraren en farizeeërs als huichelaars: “De godsdienstleraars en de farizeeërs moeten de wet van Mozes handhaven”.
Schortel woensdag
De dag wordt zo genoemd omdat het orgelmuziek, klokgelui e.d. wordt opgeschort tot en met Stille Zaterdag.
Het Sanhedrin (=gerechtshof) kwam samen en besloot Jezus uit de weg te ruimen en dit nog voor het Pesachfeest. Judas Iskariot bood aan Jezus aan hen uit te leveren.
Witte donderdag
Soms ook wel groen donderdag genoemd. Voorbereiding van het Laatste Avondmaal en voetwassing. Als teken van liefde en dienstbaarheid. Tijdens de laatste Avondmaal vond de Heilige communie plaats en voorspelde Jezus wat er zou gaan gebeuren. Plots verliet Judas gaat weg. Na de maaltijd gingen Jezus en de resterende apostelen naar Getsemane, een tuin op de helling van de Olijfberg. Onderweg zei Jezus tegen hen: “Vannacht zullen jullie mij allemaal in de steek laten”. Petrus protesteerde: “Al laat iedereen U in de steek, ik niet!” “Petrus”, antwoordde Jezus. “De waarheid is dat jij voordat vannacht een haan kraait, drie keer zult beweren dat je Mij niet kent”. Jezus ging bidden om sterkte. Later die avond kwam Judas bij Jezus met een hele troep mannen die door de hogepriesters en de oudsten van het volk waren gestuurd, gewapend met zwaarden en knuppels. Judas verraadde Jezus met een kus. Daarvoor ontving Judas 30 zilverlingen.
Judas kreeg wroeging, bracht het geld terug naar de tempel. Maar de Joodse priesters namen het niet aan. Judas smeet het geld op de tempelvloer en maakte een eind aan zijn leven. Omdat de joodse wet dat verbood, hebben de priesters het bloedgeld niet gehouden. In p[laats daarvan kochten ze een veldje om er overleden vreemdelingen te begraven.
Op Witte donderdag na het Gloria, Gloria is de naam van het tweede gezang van het ordinarium van de H. Mis. De volledige tekst luidt: Gloria in Excelsis Gloria in excelsis Deo et in exelcis Deo, vliegen ook de Kerkklokken van over heel de wereld naar Rome. De klokken hebben nu vleugels gekregen, zodat ze erg snel kunnen vliegen. Ze zijn 40 dagen lang stil geweest. Net zo lang als Jezus in de woestijn is geweest. In Rome slaan de klokken een flinke voorraad eitjes in, die Paus vandaag heeft gezegend. De eitjes laten de klokken tijdens de Paasnacht vallen in de huizen en de tuinen.
Op het einde van de donderdag, overgang naar goede vrijdag worden alle kruisbeelden weggehaald. Of bedekt.
Goede vrijdag
Gedurende de nacht wordt Hij heen en weer gesleept tussen Pontius Pilatus en Herodes Antipas. Jezus wordt veroordeelt. Tussen acht en negen uur ‘s ochtends wordt Jezus gekruisigd, tussen twee moordenaars. Op de berg Golgotha
Drie uur later wordt het donker op heel de aarde, tot drie uur ‘s middags. Dan sterft Jezus. De aarde schudt, het voorhangsel in de tempel scheurt van boven naar beneden en doden staan op. Nog voor zonsondergang wordt Hij begraven.
Een Christen eet vandaag geen vlees. Bij Goede vrijdag hoort ook de kleur Rood.
Stille zaterdag
Ookwel Paaszaterdag genoemd. De hogepriesters en farizeeën gingen naar Pilatus en vroegen of het graf zou worden verzegeld en bewaakt. Toen de sjabbat voorbij was, kochten Maria Magdalena, Salomé en Maria, de moeder van Jakobus, kruiden om het lichaam van Jezus te balsemen.
Vandaag is het Paaswake. Dat is een avondmis dat de Paaskaars wordt aangestoken. Het geeft het einde van de goede week aan. De Paasklokken zijn aangekomen van hun lange reis uit Rome. Hun terugreis is een vreugdevolle gebeurtenis omwille van zijn verrijzenis. Ze laten de eitjes vallen tijdens de Paasnacht in de huizen en de tuinen.
Zondag eerste Paasdag Christus staat op uit zijn graf. De Paasklokken verkondigen al luidend de verrijzenis van Jezus.
Maandag tweede Paasdag
De 2de Paasdag is een extra dag op de verrijzenis van Christus te vieren.
Symboliek
Geel is DE kleur met Pasen, maar waarom? Er zijn veel verwijzingen, onder andere de voorjaarszon. Maar ook: de dooier in de eieren. Eieren staan symbool voor de levencyclus. Door zijn ovale vorm verwijst het naar het oneindige en vertegenwoordigt het de wedergeboorte en regeneratie van het leven.
Zoals je ziet is ook hier copy-paste met pre-Christelijke (heidense) gebruiken toegepast. Toen schonken de mensen in de lente versierde eieren als teken van vernieuwing en een nieuwe cyclus. Honderden jaren geleden nam de katholieke kerk deze traditie over en is ze er nog steeds mee verbonden. Evenzo met de Paashaas. Want ja: een haas legt toch geen eieren? Dat doet een kip! Ja, helemaal waar.
Bij de heidenen was eerst de “gekke” maartse haas zijn paarseizoen het begin van de lente aangaf. Deze haas was voor hun de aardse verschijning van de Godin Eastra. Ze was de godin van vruchtbaarheid en de lente.
De haas werd gedacht als dat ze het eeuwige leven hadden. Omdat baby’tjes worden geboren met open ogen, geloofden mensen dat ze altijd “wakker” waren geweest.
Ook bij de Teutonen. Was de Godin van de vruchtbaarheid en Lente Ostara. Deze Godin zou een gewond vogeltje in een haas veranderd hebben om het te genezen. De haas zou ieder jaar terugkomen met eieren als dankbaarheid.
Pasen in het Engels heet nog steeds naar de Godin “Easter”.
Het kleuren van eieren is ook van ouds her een heidens gebruik. Door de eieren -teken van vruchtbaarheid- te kleuren, dacht men de vruchtbaarheid te activeren en te versterken.
Over iemand die zich piekfijn uitgedost heeft, wordt vandaag de dag nog steeds gezegd dat hij/zij er op zijn paasbest is. Ook dat komt nog van oudsher: men wachtte tot het begin van de lente om nieuwe kleding te dragen.
In de Goede week worden de Palmpasen stokken gemaakt. We maken een Palmpasenstok Om het lijden, de dood en de opstanding van Jezus Christus te herdenken.
Je maakt van 2 latjes een kruis. Die versier je met crêpe papier. Maak er groene takjes (buxus) aan het kruis. Rijg 12 zoutjes of nootjes aan een draad. Deze moeten van de links naar rechts gehangen worden. Stop 30 rozijntjes in een zakje en maak die ook vast aan het kruis. Verder kan je hem zo rijk versieren als je het wilt. Met eieren, of fruit, of ander lekkers. Als allerlaatste zet je een broodhaantje bovenaan je kruis. Omdat dit het meeste kwetsbare is.
Aan het einde van de kerkdienst en de aansluitende palmpaasoptocht worden de palmpasenstokken door de kinderen vaak uitgedeeld aan ouderen of zieken in de parochie/gemeente.
Symboliek van de Palmpasen stok:
Kruis staat natuurlijk symbool voor het kruis van Christus.
Groene takjes staan symbool voor de palmtakken waarmee Jezus feestelijk werd ingehuldigd toen hij op een ezel Jeruzalem binnenkwam op Palmzondag.
Broodhaantje: Het haantje van brood staat symbool voor het breken en verdelen door Jezus van het brood bij het laatste avondmaal op Witte Donderdag. De haan staat symbool voor de haan die kraaide nadat Petrus drie keer had gezegd dat hij Jezus niet kende. Dit op Goede Vrijdag/vroege ochtend.
Eitjes: staan symbool voor het nieuwe leven. Paaszondag.
30 rozijnen: staan symbool voor de 30 zilverlingen die Judas betaald kreeg voor het verraad van Christus.
12 pinda’s: staan symbool voor de 12 apostelen.
Kransje of kroon: dit verwijst dat Jezus onze Koning is. Koning van de wereld, het Koninkrijk Gods.
Versmelting van Heidense met Christelijke gebruiken: naar verluid komt het idee van een Palmpasenstok van de meiboom. Maar ook van de romeinse Labarum.
2de Paasdag
In Nederland hebben we een tweede Paasdag, net als we wel meer met Christelijke feestdagen hebben. Veel andere Europese landen kennen ze deze traditie echter niet. Hoe komt dit?
Nederland kent relatief weinig christelijke feestdagen. In totaal kent ons land negen feestdagen, waarvan er zes Christelijke. Dit komt vooral door het feit dat in de 17e eeuw veel katholieke naamdagen werden afgeschaft.
Zoals alle vieringen verschillen ze vaak flink per regio. Veel kerkgemeenschappen vierden bijvoorbeeld wel acht dagen lang Pasen. Dit gaf de gelovigen namelijk extra veel tijd om naar de kerk te gaan en met het geloof bezig te zijn. Hier wilde men meer eenheid in. Zo kwam de zogeheten Zondagswet in 1815 tot stand. Deze wet stelde alle christelijke feestdagen vast. En daarmee ook uit hoeveel dagen deze feesten zouden bestaan.
De staat achtte het voor alle feestdagen wenselijk dat de feesten uit twee dagen zouden bestaan. Het was altijd al gebruikelijk geweest dat de feesten meerdere dagen bestaan. Daarnaast vielen veel feesten, zoals Pasen en Pinksteren, altijd op een zondag. Omdat mensen op die dag sowieso al vrij waren, gunde de staat hen een extra dag. Vanaf dat moment kende Nederland dus officieel een tweede paasdag als christelijke feestdag.
In veel andere landen in Europa, vooral katholieke landen als Spanje en Italië, zijn dagen als tweede paasdag afgeschaft. Dit heeft er vooral mee te maken dat de katholieke naamdagen daar veelal in stand gehouden zijn. Om de kalender niet te overspoelen met te veel vrije feestdagen, werd de tweede paasdag in deze landen
afgeschaft.
Ondanks die maatregel behoort Nederland nog altijd tot de landen met het minste aantal feestdagen. Daar waar Nederland er in totaal negen heeft, komen landen als Portugal en Roemenië op dertien dagen uit. Slowakije spant in Europa de kroon, met in totaal vijftien nationale feestdagen.
Golgotha:
Golgotha: ook: Golgota of in het Grieks Γολγοθᾶ, Golgothâ genoemd. Is de plaats buiten de toenmalige muren van Jeruzalem waar Jezus is gekruisigd. Golgota betekent schedelplaats. Volgens de traditionele voorstelling is Golgota een heuvel.
Labarum:
Het labarum (Grieks: λάβαρον) was een vexillum. Dat is een militaire standaard. Dat het Chi-Rho-symbool ☧ weergeeft, gevormd uit de eerste twee Griekse letters van het woord “Christus” (Grieks: ΧΡΙΣΤΟΣ, of Χριστός) – Chi (χ) en Rho (ρ). Volgens een andere traditie zijn het de Griekse equivalenten van de beginletters van het Latijnse Christus Rex (Christus (is) Koning). Het werd waarschijnlijk voor het eerst in de openbaarheid gebruikt door Constantijn de Grote. Aangezien het vexillum bestond uit een vlag opgehangen aan de dwarsbalk van een kruis, was het bij uitstek geschikt om de kruisiging van Christus te symboliseren.
Meiboom
Een meiboom is zoals het al in de naam staat: in mei. Dus veel later als de Paasstok. De meiboom is een versierde paal of boom. Het versieren van de boom gaat gepaard met verschillende rituelen en dia allemaal verschillen per gebied.
De boom werd in optocht vervoerd met één of meer versierde wagens, de zogenaamde meiwagens. In sommige gevallen werd de optocht vergezeld door een muziekkorps en werd gebruikgemaakt van zelfgemaakte waldhoorns (vergelijkbaar met de midwinterhoorn), meifluitjes, hoppen of pijpen. Deze fluitjes werden gebruikt om de heksen, de boze geesten die het meifeest konden bederven, te verjagen.
De meiboom wordt in veel gevallen op het dorpsplein (brink), tussen de kerk en de herberg, geplant.
Daarna versierd. veelal met een vlag of vlaggetjes, strikken, linten, kronen, bladeren, bloemen en planten, gekleurde wol, papier (crêpepapier) en slingers. Boven op de meiboom wordt wel een meidoorntak geplaatst. Ook wordt wel een (gestolen) haan in een kooi omhoog gebracht. Weer andere gebieden hebben kransen of een zon (of zonnewiel) op of aan de paal, wimpel(s) en windwijzers.
Rondom de meiboom vinden reidansen plaats. Meisjes dansen rond de meiboom en de meigraaf werpt zijn krans, zo wordt de meigravin of meikoningin van het jaar gekozen. Ook zijn er lintendansen bekend, waarbij linten worden verweven. De meiboom komt in volksliedjes voor.
Sjabbat:
De sjabbat (Hebreeuws: שַׁבָּת), ook sabbat, sjabbes of sjabbos, is de wekelijkse rustdag in het jodendom. De sjabbat begint op vrijdagavond met zonsondergang en eindigt ongeveer 25 uur later, op zaterdagavond als er drie middelgrote sterren aan de hemel te zien zijn.
De zaterdag is de zevende dag van de joodse week en dient volgens de voorschriften in de Tenach in de eerste plaats te worden gevierd door een onthouding van alle arbeid. Volgens Genesis rustte God op deze dag uit van Zijn schepping die Hij in de zes dagen daarvoor tot stand had gebracht.
Teutonen
Latijns: Teutonis – Teutoni, is een Germaans volk dat tot in de 2e eeuw vC in Jutland of Holstein en bij de mond van de Elbe woonde. In de 2e eeuw v Chr werden ze door stormvloeden uit hun woonplaatsen verdreven, trokken samen met de naburige Cimbren naar het zuiden en bereikten ca. 110 v Chr de middenloop van de Rijn
Zalig Pasen
