De bouw van middeleeuwse kerken

Degenen die soldaten van de tempel zijn, zijn van God.

1000-1499

Kerken in Europa

De bouw van middeleeuwse kerken

Kerken in Europa

Vanaf de 11de eeuw ( jaar 1000 tot 1099) tot de 15de eeuw (1400 – 1499) was er een grote toename in kerken bouwen. In het jaar 1500 waren er in West Europa, in 1.144 steden en dorpen 1.695 kerken. Van parochiegebouwen tot kathedralen. Buiten steeds meer nieuwe kerken, werden de bestaande kerken alsmaar vergroot en uitgebreider. Na de verovering in Normandie in 1066 kwam daar een golf van kerkenbouw. Zo wilden de Engelsen hun aanwezigheid kenmerken.

Samen met de bloei in Italië, waar de hoofdzetel van de Rooms Katholieke Kerk zeteld(e). In Italië zijn er per inwoners de meeste kerken door alle eeuwen heen. Van 1060 tot 1120 verdrievoudigde dat aantal zelfs. Wat voor de rest van Europa een duidelijke voortrekkersrol was. Na Duitsland en Frankrijk volgde de Lage Landen. Waar de Zwarte Dood toen pas afzwakte.

Vanaf het jaar 1200 nam de bouw van kerken een echte vlucht. Waarna het na 1300 wat stagneerde door de Grote Hongersnood en de Zwarte Dood die Europa in zijn greep hield. Dat hield aan zo tot het jaar 1500, toen steeg het aantal weer in kerkenbouw. Met name de Katharen zorgden voor een flinke toename. Met name in de lage landen, waar de economie floreerde.

Met name de cluniacenzers zorgde door enthousiasme onder de leken; voor inspiratie voor hervormingen.

Een ernstige hindernis voor de bouw van kerken waren bijvoorbeeld de aardbevingen -vooral in Italië-, oorlogen – vooral in Frankrijk- en branden. In die tijden waren huizen meer van hout en leem dan van steen. Enkel rijken konden het zich stenen huizen of zelfs kastelen/forten permitteren. Had je geen geld kon je bijvoorbeeld met bouwstenen betalen. Zo krijg je de uitdrukking: je steentje bijdragen – en: steenrijk. Ofwel: met houten huizen was brand een serieus gevaar. Kerkelijke functionarissen waren op plaatsen waar dit vaker voorkwam, beter financieel voorbereid op reparaties van de verwoesting van hun kerk. Daar was de herbouw sneller gerealiseerd, als waar het minder vaak voorkwam. Voorbeeld hiervan is de Kathedraal van Lincoln in Engeland.

Bouw van een Kerk

De bouw zelf begon altijd in het oosten. De zon kom op in het oosten. De zon, die staat voor liefde , kracht, leven en liefde: de kant van God. Maar ook: het oosten: de kant van The Holy Land, Jeruzalem, de Tempelberg, Tempel van Solomon, de Tempeliers.  Daarom zie je ook nooit een deur in het oosten van een kerk: God heeft immers geen deur nodig.  En als je start met bouwen in het oosten, dan eindig je met een toren in het…westen. Ofwel moest je je ooit eens oriënteren. Kijk naar een kerktoren: dat is het westen.

Als men bijna op de helft met een bouw van een kerk was, ging men al de toren bouwen. Deze stond dus ver verwijdert, los van de kerk. Dit met een duidelijke rede: de toren is immers het meest instabiele gedeelte van de kerk. Ze is lang, dun en hoog. Ze kan zowel tijdens en na de bouw: instorten, hellen, of een storm niet kunnen doorstaan, of er brak brand uit. Dit waren reële gevaren die de bouw van de kerk zelf zouden kunnen beschadigen. Pas als een kerktoren zelfstandig 10 tot 15 jaar doorstaat, pas daarna hechtte men de toren vast aan het kerkgebouw.

Dit vertaald naar Onze Lieve Vrouwe Kerk van Breda: in 1410 startte men de bouw in het oosten. In 1468 was men nog niet halverwege en startte men met het bouwen van de toren. De Toren was af in 1509. Pas in 15374 werd de toren vastgemaakt aan de kerk zelf.

Prachtige Kathedraal Lincoln Engeland. Start bouw: 1072. Deze werd in 1185 getroffen door een aardbeving. De herbouw was pas voltooid in 1330, 145 jaar later.
Onze Lieve Vrouwe Kerk van Breda met de oude Spits – tot 1694

Onze ranke slanke toren…..ja onze toren is rank. Dat komt omdat ze -de toren- een grondoppervlakte heeft van “maar” 12,5 bij 12,5 meter. Bouwtechnisch is dat heel weinig voor een toren van bijna 100 meter hoog. Bouwtechnisch wordt dan 25 x 25 meter gehanteerd. Dat is het dubbele.

Ook dat ze zo mooi maagdelijk wit is, door de witte buitenstenen. Geeft haar een vrouwelijke maagdelijke uitstraling. De buitenstenen zijn een sierlaag, dat noemen we PARAMENT. Dat is niet het gebouw zelf, die is van baksteen. De buitenlaag is van Kalkzandsteen. Die oorspronkelijk uit Lede komt. 

Onze lieve Vrouwe Kerk van Breda is gebouwd in de stijl van de laat Brabantse Gotiek, met mooie hoge spitsboog-ramen. Met luchtbruggen met daarom sierlijke krullen, die we HOGELS noemen. Waarvan ééntje is gemaakt is als een poesje….grapje van de architect  😊

Rank, slank, maagdelijk wit met sierlijke krullen…..je hebt het hier over Miss Breda, de allermooiste  van de hele wereld…

Katharen (van het Grieks: καθαροί, katharoi, “de zuiveren”) of Albigenzen waren een religieuze beweging die tijdens de 12e en 13e eeuw een grote aanhang kende in de westelijke Languedoc. Ze lieten zich inspireren door het leven van Jezus Christus zoals beschreven in de Bijbel maar hun mystieke, symbolische en dualistische interpretatie van de Bijbelverhalen verschilden sterk van de Rooms-Katholieke Kerk. Volgens de katharen was Satan almachtig op aarde en leidde enkel de spirituele bezieling van de Heilige Geest tot verlossing.

Voor de heersers van de katholieke kerk was dit ketterij, een niet geoorloofde afwijking van de in hun ogen juiste leer, die letterlijk te vuur en te zwaard bestreden moest worden. De kerk organiseerde en financierde zware militaire expedities naar het gebied, de Albigenzische Kruistochten, en maakte met geweld een einde aan het katharisme. De door de kerk georganiseerde Inquisitie ging door met de vervolgingen tot er geen katharen meer waren.

Luzern, Korporation Luzern, S 23 fol., p. 15 – Illustrated Chronicle by Diebold Schilling of Lucerne (Luzerner Schillling)
Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits Français 2609, Grandes Chroniques de France, folio 60 v°